Sacara Etimologis, cek Basuki, kecap Kujang asalna tina ‘kudi’ jeung ‘hyang’ nu saterusna eta dua istilah dina basa Sunda teh robah jadi ‘kudi hyan’ laju jadi ‘kud yang’ / ‘kudyang’ laju lebur jadi “Kujang” jiga nu kiwari populer digunakeun ku balarea.
Baca Juga: Tembang Sunda Cigawiran, Ngahijikeun Budaya Arab, Pasantren Jeung Budaya Sunda
Baca Juga: Abah Asep Nugraha: Kasepuhan Sirnaresmi Panceg Ngamumule Budaya Titinggal Karuhun
Data-data arkeologis ngeunaan kujang sihoreng teu “saheureut” nu sok diadurenyomkeun ku urang Sunda nu ngan ukur nyoko kana hiji naskah “Siksa Kandang Karesian” nu netelakeun yen Kujang teh ukur gagaman/pakakas Wong Tani,
"...Gagaman wong tani ma: Kujang, Ballung, patik, kored, sadap.” Tapi aya oge sumber sajarah nu cukup jentre ngeunaan pamekaran teknologi seni tempa pakarang nu aya dina relief Candi Sukuh (1456. M) di Kacamatan Ngargoyoso Kabupaten Karanganyar - Jawa Tengah
Eces kagambar dina relief aya pakarang keris, tumbak, kampak, pedang, kudi/kujang, gunting, jeung rupa-rupa parabot upacara keur dijieun/ditempa dina Gosali(panday).
Baca Juga: Cek Sumber ti Jawa, Keris Nusantara Asalna ti Para Empu Sunda
Baca Juga: Bahasa Sunda Bisa Nyageurkeun Pasen Afasia
Masih dina relief Candi Sukuh tapi dina palebah relief carita Bima Suci kagambar oge sababaraha fragmen adegan rupa-rupa bentuk kujang/kudi. Dina relief tembok candi ge aya kujang/kudi nu jadi gagaman para punakawan oge keur pakarang perang prajurit.
Lian ti eta, relief kujang ge kagambar di Candi Borubudur (Candi Budha pangbadagna abad ka-9) jadi gagaman hiji patapa.Kitu oge dina Candi Panataran Jawa Timur (1320 M) kagambar abdi dalem keur nyekel “kudiyang”.